کلیات
همزمان با تشدید تحریم های یک جانبه آمریکا علیه ایران و نیز افزایش نرخ ارز، یکی از کالاهای اساسی کشور که با بحران رو به رو شد، کاغذ بود. بحران کاغذ و نایاب شدن این کالا در بازار خیلی زود آثار منفی خود را در حوزه چاپ و نشر نشان داد و تعداد قیمت روزنامه، مجلات و نیز کتب به شدت افزایش یافت.
در تاریخ ۱۴ اردیبهشت سال ۹۸ روزنامه جمهوری اسلامی در سرمقاله ای، آورد: کشور ما از جهات مختلف دارای توانائی تولید انواع کاغذ می‌باشد. کارخانه کاغذ مازندران سال‌ها کاغذ روزنامه‌های کشور را تامین کرد و علاوه بر آن انواع کاغذها و مقوا را نیز حتی برای صادر کردن به کشور‌های دیگر تولید نمود. این کارخانه مدتی است که به دلیل مشکلات مدیریتی از ادامه تولید کاغذ روزنامه بازمانده است. با اندک توجه و ایجاد تغییر در بخش‌های مدیریتی این کارخانه می‌توان آن را به تولید کاغذ روزنامه و انواع کاغذهای موردنیاز کشور بازگرداند.
متاسفانه وزارتخانه‌های صنعتی و اقتصادی، در انتخاب مدیران به جای تکیه بر توانائی‌ها بر آشنائی‌ها و به جای تکیه بر ضوابط، بر روابط تکیه می‌کنند و در نتیجه مدیران توانمند و کاربلد بدون دلیل و صرفاً به جرم اینکه پارتی ندارند کنار گذاشته می‌شوند و در اثر اعمال این روش غلط و انحرافی، تولید کارخانجات دچار رکود می‌شود و بسیاری از کارگاه‌ها، کارخانه‌ها و مراکز تولیدی به تعطیلی کشیده می‌شوند و یا تولید آنها به حداقل می‌رسد.
دولت نباید با صرف انتخاب یک وزیر و استقرار او در وزارتخانه، او را به حال خود واگذارد و کاری به کار او نداشته باشد. انتخاب وزیر، گام اول است. گام بعدی نظارت بر انتصاب‌هائی است که او در وزارتخانه‌و دستگاه‌های تابعه انجام می‌دهد. گماشتن معاونان، مدیران کل و روسای موسسات و سازمان‌های تابعه وزارتخانه براساس روابط و توصیه‌ها اکنون سالهاست که کشور را دچار بحران مدیریت کرده است. این قبیل مدیران فقط برای نردبان قرار دادن مناصب، پرکردن جیب‌های خود و تکمیل حلقه‌های باند موردنظرشان این سمت‌ها را اشغال می‌کنند و کاری برای پیشبرد اقتصاد کشور و حل مشکلات مردم انجام نمی‌دهند.
به غارت ارز توسط چند چپاولگر بیت‌المال به کمک بعضی مدیران در بانک مرکزی و بانک‌های دیگر نگاه کنید تا به صحت این ادعای تلخ اما واقعی پی ببرید. به فروش کارخانجات بزرگی مثل ماشین‌سازی تبریز به ثمن بخس بنگرید تا بر شما معلوم شود در مجموعه‌هائی از قبیل سازمان خصوصی‌سازی که از زیرمجموعه‌های همین وزارتخانه‌ها هستند چه می‌گذرد. این وقایع برای کشوری با نام و عنوان «جمهوری اسلامی» یک فاجعه است. این فاجعه به دلیل عدم کنترل انتصاب‌ها در وزارتخانه‌ها پیش می‌آید کما اینکه در اصل انتخاب وزرا نیز اگر دقت و سخت‌گیری لازم صورت بگیرد با چنین فاجعه‌هائی مواجه نخواهیم شد.
مرحله سوم، نظارت بر عملکردهاست که باید توسط دولت بر تمام وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های تابعه آنها صورت بگیرد ولی متاسفانه نمی‌گیرد. آقای رئیس‌جمهور و مجموعه‌ای که دولت نام دارد بعد از آنکه یک وزیر در وزارتخانه‌ای مشغول کار می‌شود، دیگر هیچ نظارتی بر عملکرد او و مدیران زیردست او ندارند. این مطلق‌العنان بودن است که موجب بروز انحراف‌ها، فسادها و ضعف‌ها می‌شود و کشور به بحران‌هائی که قابل پیشگیری هستند دچار می‌گردد. به بحران کاغذ باید به عنوان بحران در فرهنگ و حتی بحران در قدرت رسانه‌ای نظام و دولت نگاه شود.
روز سه شنبه ۱۰ اردیبهشت سال ۹۸ در نشست مشترک مدیران مسئول مطبوعات و خبرگزاری‌های شورای راهبردی ارتباطات دفتر رئیس جمهور با معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد، پیشنهاد کمیته صنفی برای رفع مسائل موجود در حوزه تامین کاغذ مطرح و بررسی شد.
به گزارش ایسنا، نشست مشترک مدیران مسئول مطبوعات و خبرگزاری‌های شورای راهبردی ارتباطات دفتر رئیس جمهور با معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد برگزار شد.
در این نشست پیشنهاد کمیته صنفی برای رفع مسائل موجود در حوزه تأمین کاغذ و زینک مطبوعات و اصلاح نرخ آگهی‌های دولتی به تناسب افزایش هزینه‌های سالیانه رسانه‌ها مطرح شد.
محمد خدادادی- معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی - در این نشست حل مسئله رسانه‌ها برای تداوم حضور مؤثر جهت اطلاع رسانی عمومی به مردم را الویت وزارت ارشاد دانست و گفت: اکنون فهرست‌بندی رسانه‌ها مبنی بر میزان اثر بخشی و تیراژ برای اختصاص یارانه‌ها در دست اقدام است و گفت و گوهای مفصلی با وزیر ارشاد و نمایندگان مجلس داشته‌ایم تا هر چه سریع‌تر وضعیت تأمین نیاز کالاهای اساسی مطبوعات برای انتشار معین شود.
فریدون وردی نژاد- رئیس شورای راهبردی ارتباطات دفتر رئیس جمهور - نیز با اشاره به عزم دولت برای حل مسائل مطبوعات و خبرگزاری‌ها گفت: در نهاد ریاست جمهوری تا کنون جلسات متعددی برگزار شده است تا بتوانیم ساز و کار معینی برای اقتصاد رسانه تدوین کنیم و به قید فوریت حل مسائل موجود بایستی با مشارکت و مشورت مطبوعات و سایر رسانه‌ها و وزارت ارشاد صورت گیرد.
روز دوشنبه ۲۷ اسفند سال ۹۷ ناشران در نامه‌ای خطاب به مسئولان دولتی خواستار حل بحران کاغذ شدند.
در آخرین روزهای سال ۹۷ بحران کاغذ همچنان اصلی‌ترین دغدغه ناشران است؛ بحرانی که شدت‌گرفتن آن در هفته‌های اخیر موجب تکاپوی بیشتر ناشران برای حل این مشکل شده است. در پی حل‌نشدن این بحران و افزایش بی‌رویه قیمت کاغذ، صنف ناشران با همفکری تشکل‌های نشر در نامه‌ای از مسئولان دولتی خواستار پیگیری جدی برای حل معضل کمبود و گرانی کاغذ شدند و از دولت برای اهتمام در تولید ملی کاغذ و داخلی‌شدن آن مطالبه کردند.
ناشران در این نامه تنها راه حل‌شدن بحران کاغذ را خودکفایی در تولید این محصول اساسی دانسته و عمل به فرمایش‌های مقام معظم رهبری را در این خصوص به هیئت دولت یادآوری کرده‌اند.
نهادها و تشکل‌های امضاکننده این نامه به قرار زیر است:
مجمع ناشران انقلاب اسلامی، انجمن اسلامی ناشران و کتابفروشان، انجمن فرهنگی ناشران آموزشی، انجمن ناشران کودک و نوجوان استان قم، انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی، مجمع ناشران دفاع مقدس، انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک و نوجوان، مؤسسه فرهنگی‌هنری زنان ناشر، شرکت تعاونی خدمات فرهنگی دانشگاهیان پارسا، شرکت تعاونی ناشران و کتابفروشان استان قم
رونوشتی از این نامه به نهادها و افراد زیر ارسال شده است:
دفتر رهبر معظم انقلاب
اعضای محترم مجمع تشخیص مصلحت نظام
دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی
هیئت رئیسه محترم مجلس شورای اسلامی
اعضای محترم کمیسیون محترم فرهنگی مجلس شورای اسلامی
خروج از بحران کاغذ
سید عباس صالحی در ادامه گفت: تلاشی که وزارت فرهنگ انجام داد این بود که کاغذ هم در ردیف کالاهای اساسی قرار بگیرد. با توجه به تجربه‌هایی که از دوره قبل داشتیم می‌خواستیم وارد توزیع کاغذ نشویم زیرا ورود دولت حواشی داشته است اما شهریور ماه امسال به نظر آمد باید در این زمینه دخالت‌هایی داشته باشیم بنابر این کارگروه کاغذ تاسیس شد؛ تلاش کردیم در این کارگروه هم عناصر ودلتی حضور داشته باشند هم صنوف و مجمو عه‌های منتفع از کاغذ. دبیرخانه کارگروه نیز در وزارت ارشاد است. این کارگروه به تازگی کار خود را آغاز کرده است. تاکید ما برای اینکه مجموعه‌های مختلف در این کارگروه حاضر باشند کاهش احتمال رانت خواری و توزیع غیر موجه کاغذ بود و اینکه تصمیم‌های این کارگروه شفاف باشد.
او تاکید کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد در زمینه کاغذ در ابتدا می‌خواست کاغذ جزوئی از کالاهای اساسی باشد و سپس ساختار درست با مشارکت مجموعه‌های مختلف و شفافیت حداکثری را در زمینه ورود و توزیع کاغذ داشته باشد و نظارت به صورت همگانی باشد. من نمی‌گویم مشکلی در زمینه کاغذ نداریم اما از بحران خارج شدیم و تلاش می‌کنیم این موضوع را کنترل کنیم و مشکلات را به حداقل برسانیم.
وزیر فرهنگ همچنین درباره شفافیت واردات کاغذی با نرخ دولتی که از سال گذشته وارد کشور شده، و اینکه هزاران تن کاغذ وارد شده به کجا ر فته است، گفت: این حرف کاملا درست است و باید واردات کاغذ پیش از شکل‌گیری این کارگروه شفاف شود. باید این موضوع به صورت مطالبه عمومی مطرح شود.
او درباره مشکلات حوزه نشر نیز اظهار کرد: حوزه کتاب و نشر مشکلات و درد و دل‌های قدیمی دارد و من نسب به آنها آشنا هستم. متاسفانه فضای حوزه نشر و کتاب بخاطر دلایل مختلف دچار مشکل است. ما در حوزه تولید کتاب روند رو به رشدی داشتیم اما روند استفاده از کتاب حرکت نکرده است. مجموعه‌های مختلف باید به کمک صنعت نشر بیاند تا روند تولید کتاب با سرانه مطالعه فاصله کمتری داشته باشد.
روزنامه اعتماد در مورد بحران کاغذ و عوامل پشت پرده آن ۱۸ مرداد ۹۷ نوشت: واقعیت آن است که موجودی تامین کاغذ کشور نه تنها تا پایان تابستان بلکه برای یک سال آینده نیز کافی است و در این میان احتکار کاغذ از سوی واردکنندگان پنجه بر گلوی نشریات و مطبوعات انداخته است. پیگیری‌های اعتمادآنلاین مشخص کرد که قریب به ١٧٠ هزار تن کاغذ در گاوداری‌های اطراف تهران احتکار شده و صاحبان آن قصدی برای فروش آن نداشته و ترجیح می‌دهند تا کاغذی که از پایه قیمت ٢ تا ۲هزار و ۵۰۰ تومان مرز ۷هزار و ۵۰۰ تومان را گذرانده است، ارزش بیشتری پیدا کرده و با قیمت بالاتری به فروش برسانند.
حسین انتظامی، قائم مقام وزیر ارشاد دوازده اردیبهشت سال ۹۸ با اشاره به برخورد قانونی با تخلف برخی شرکت‌های واردکننده کاغذ با ارز دولتی و عدم توزیع آن در بازار گفت: ظرف روزهای آینده حواله های کاغذ با قیمت مصوب قبلی توزیع می شود.
در سال گذشته ۲۶۰ هزار تن کاغذ، ویژه مطبوعات و کتاب با ارز دولتی وارد شده که فقط ۱۰ درصد آن با موافقت معاونت های تخصصی وزارت فرهنگ به دست مصرف کنندگان مطبوعاتی و انتشاراتی رسیده است.
در این بین ۱۳۰ شرکت بازرگانی، تخلف داشته اند که تخلف ۴۵ شرکت بیش از هزار تن است؛ یعنی کاغذ وارد شده با ارز دولتی را به صورت آزاد در بازار فروخته اند.
قائم مقام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در عین حال با تاکید بر اینکه ثبت سفارش تقریبا همه این کاغذها مربوط به ۵ ماهه اول سال ۹۷ یعنی پیش از تشکیل کارگروه ساماندهی کاغذ است، تصریح کرد: خوشبختانه اعضای کارگروه که نمایندگان تام الاختیار دستگاه های متولی هستند با همفکری و هماهنگی، تدابیر انضباطی لازم را در خصوص این شرکتها شروع کرده اند.
اسامی این شرکتها که منتشر و بررسی سایر درخواست‌هایشان متوقف شده، به سازمان تعزیرات داده شده تا برخورد قانونی بکند. بعلاوه به خودشان هم اعلام شده اگر کاغذهای وارداتی را تعیین تکلیف نکنند سایر اقدامات تنبیهی از جمله متوقف کردن درخواست های در جریان و همچنین تقاضای ابطال کارت بازرگانی در دستور کار قرار می گیرد.
مقایسه ارقام واردات و مصرف یکساله اخیر نشان می دهد که بخشی از آن واردات، موجود است، به عبارت بهتر در جاهایی پنهان شده تا دلالان بتوانند با کمبودنمایی، قیمت را به سطوحی غیرمنطقی ببرند.
ظرف روزهای آینده حواله های کاغذ با قیمت مصوب قبلی توزیع می شود.
در مورد تشدید بحران کاغذ در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
